در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟
- چرا سرما به نهال آسیب می‌زند؟
- چه عواملی باعث شدت بیشتر سرمازدگی می‌شوند؟
- نشانه‌های سرمازدگی نهال
- چطور می‌توان از نهال در زمستان مراقبت کرد؟
- روش‌های بیولوژیکی و طبیعی افزایش مقاومت نهال
- روش‌های جدید و مدرن برای محافظت از نهال‌ها
- از نظر اقتصادی چه روشی بهتر است؟
- جمع‌بندی و توصیه‌های نهایی
- کودکشاورزی اصل آلمانی سه بیست 20.20.20
- منابع
|
چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم. وقتی زمستان می‌رسد، بیشتر نهال‌ها و درخت‌های جوان در خطر آسیب دیدن از سرما هستند. افت دمای هوا، بادهای سرد و یخبندان می‌توانند باعث خشک شدن شاخه‌ها، ترک خوردن تنه، یا حتی از بین رفتن کامل نهال شوند.
نهال مثل بچه‌ی یک درخت است؛ هنوز ریشه‌ی قوی و پوست ضخیم ندارد، به همین دلیل در برابر سرمای شدید خیلی حساس‌تر است. اگر نهال در این فصل به‌درستی مراقبت نشود، در بهار یا خشک می‌شود یا رشد ضعیفی خواهد داشت.
در این مقاله به زبان ساده توضیح داده‌ایم که چرا سرما به نهال‌ها آسیب می‌زند و چطور می‌توان با روش‌های مختلف جلوی این آسیب را گرفت.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
چرا سرما به نهال آسیب می‌زند؟
سرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که دمای هوا پایین‌تر از حدی می‌رود که گیاه بتواند تحمل کند. مثلاً بعضی درخت‌ها تا منفی ۵ درجه را تحمل می‌کنند، اما بعضی دیگر حتی با صفر درجه هم آسیب می‌بینند.
وقتی دما خیلی پایین می‌آید، آب داخل سلول‌های گیاه یخ می‌زند. یخ باعث می‌شود دیواره سلول‌ها پاره شود یا آب از سلول بیرون برود و بافت گیاه خشک شود. نتیجه‌اش همان چیزی است که باغدار می‌بیند: شاخه‌های سیاه، جوانه‌های خشک یا تنه‌ی ترک‌خورده.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
البته همه‌ی نهال‌ها یکسان نیستند. نهال‌هایی که از گونه‌های سردسیری هستند (مثل سیب، گلابی، زردآلو) مقاومت بیشتری دارند، ولی درختان گرمسیری مثل مرکبات، انار، انجیر یا زیتون در برابر سرما خیلی آسیب‌پذیرند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
چه عواملی باعث شدت بیشتر سرمازدگی می‌شوند؟
- هوای خیلی سرد و طولانی: هرچه مدت زمان یخبندان بیشتر باشد، خطر بیشتر است.
- خشکی خاک: خاک خشک زودتر سرد می‌شود و ریشه نهال آسیب می‌بیند.
- باد سرد: باد رطوبت گیاه را می‌گیرد و دمای اطراف نهال را پایین‌تر می‌برد.
- سن نهال: نهال‌های جوان نسبت به درختان بالغ حساس‌ترند.
- رطوبت کم یا تغذیه ضعیف: اگر گیاه ضعیف باشد، مقاومتش در برابر سرما کمتر می‌شود.
نشانه‌های سرمازدگی نهال
اگر سرمای شدید بیاید، ممکن است یکی یا چند تا از این نشانه‌ها را ببینی:
- قهوه‌ای یا سیاه شدن جوانه‌ها
- نرم و پوسیده شدن ساقه
- ترک خوردن پوست تنه
- خشک شدن برگ‌ها یا شاخه‌های نازک
- توقف رشد در بهار بعد
در بعضی موارد، نهال بلافاصله نمی‌میرد ولی در بهار رشد ضعیفی دارد و بعد از مدتی از بین می‌رود.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
چطور می‌توان از نهال در زمستان مراقبت کرد؟
| انتخاب نهال مناسب | زمان درست کاشت |
| آبیاری و تغذیه مناسب | استفاده از پوشش‌ها و محافظ‌ها |
| ایجاد بادشکن | استفاده از گلخانه یا تونل پلاستیکی |
| آبیاری قبل از یخبندان | گرم کردن محیط در باغ‌های بزرگ |
| خاک‌ریزی در اطراف طوقه | زهکشی مناسب خاک |
۱. انتخاب نهال مناسب
بهترین کار این است که از اول نهال مناسب منطقه‌ی خودت را انتخاب کنی. مثلاً اگر منطقه سردسیر است، از گونه‌های مقاوم مثل سیب، گلابی یا گیلاس استفاده کن.
همچنین محل کاشت هم مهم است. جاهایی که در معرض باد سرد یا در پایین‌دست زمین قرار دارند، معمولاً سردترند و خطر سرمازدگی در آن‌ها بیشتر است.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
۲. زمان درست کاشت
اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنی که زمستان‌های سرد دارد، بهتر است نهال‌ها را در اواخر زمستان یا اوایل بهار بکاری. در این زمان، ریشه فرصت دارد خودش را در خاک محکم کند و در زمستان بعدی قوی‌تر باشد.
۳. آبیاری و تغذیه مناسب
قبل از رسیدن زمستان، زمین را خوب آبیاری کن تا ریشه‌ها در خاک مرطوب بمانند. خاک خشک سریع‌تر یخ می‌زند و به ریشه آسیب می‌زند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
همچنین در پاییز کود پتاس و کلسیم به نهال بده؛ این عناصر باعث می‌شوند دیواره سلولی محکم‌تر شود و گیاه سرمای بیشتری را تحمل کند.
۴. استفاده از پوشش‌ها و محافظ‌ها
الف) پوشش اطراف تنه
می‌توان تنه‌ی نهال را با گونی، حصیر یا پارچه پیچید تا از باد سرد در امان بماند. بعضی‌ها از نوارهای مخصوص درخت یا پلاستیک‌های تنفس‌پذیر استفاده می‌کنند.
ب) پوشاندن ریشه‌ها با مالچ
در اطراف پایه‌ی نهال (محل طوقه) مقداری برگ خشک، کاه یا خاک‌اره بریز. این کار باعث می‌شود گرمای خاک حفظ شود و ریشه از یخ‌زدگی در امان بماند.
ج) سفیدکاری تنه
با مخلوطی از آهک، آب و کمی چسب چوب تنه‌ی درخت را سفید کن. این کار از ترک خوردن پوست در اثر تغییر ناگهانی دما جلوگیری می‌کند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
۵. ایجاد بادشکن
اگر باغ در منطقه‌ای بادخیز است، می‌توان اطراف آن را با درختان مقاوم (مثل سرو یا تبریزی) یا حصار مصنوعی پوشاند تا باد مستقیم به نهال‌ها نخورد.
۶. استفاده از گلخانه یا تونل پلاستیکی
در نهالستان‌ها یا باغ‌های کوچک، می‌توان نهال‌ها را داخل تونل‌های پلاستیکی یا گلخانه‌ای نگهداری کرد. این پوشش‌ها دمای محیط را چند درجه بالاتر نگه می‌دارند و جلوی یخ‌زدگی را می‌گیرند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
۷. آبیاری قبل از یخبندان
یکی از روش‌های جالب این است که درست قبل از شروع یخبندان زمین را آبیاری کنی. وقتی آب شروع به یخ زدن می‌کند، مقداری گرما آزاد می‌کند و همین باعث می‌شود دمای اطراف نهال کمی بالا برود.
۸. گرم کردن محیط در باغ‌های بزرگ
در بعضی باغ‌های بزرگ، کشاورزان در شب‌های خیلی سرد از بخاری‌های مخصوص یا دودزا استفاده می‌کنند تا هوا را گرم کنند. البته این کار باید با دقت و رعایت ایمنی انجام شود چون خطر آتش‌سوزی دارد.
۹. خاک‌ریزی در اطراف طوقه
در مناطق خیلی سرد، کمی خاک در اطراف طوقه‌ی نهال جمع کن (مثل تپه کوچکی). این خاک اضافه باعث می‌شود بخش حساس ریشه و طوقه یخ نزند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
۱۰. زهکشی مناسب خاک
اگر آب در اطراف نهال جمع شود، در زمان یخبندان به توده‌ی یخ تبدیل می‌شود و ریشه را می‌کُشد. پس بهتر است زمین باغ شیب ملایم و زهکش خوب داشته باشد تا آب اضافی خارج شود.
روش‌های بیولوژیکی و طبیعی افزایش مقاومت نهال
استفاده از کودهای طبیعی یا عصاره جلبک دریایی: این مواد به گیاه کمک می‌کنند تا در برابر تنش‌های محیطی مثل سرما مقاوم‌تر شود.
به‌کار بردن کودهای پتاس بالا: پتاس باعث ضخیم شدن دیواره سلولی می‌شود و از یخ زدن سریع جلوگیری می‌کند.
محلول‌پاشی اسیدهای آمینه یا ریزمغذی‌ها: این محلول‌ها قبل از یخبندان روی برگ و ساقه اسپری می‌شوند و مقاومت گیاه را بالا می‌برند.
تقویت ریشه با میکروارگانیسم‌های مفید: قارچ‌ها و باکتری‌های مفیدی وجود دارند که باعث رشد بهتر ریشه و تحمل بیشتر نهال در برابر سرما می‌شوند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
بعد از یخبندان چه کنیم؟
گاهی با وجود همه‌ی تلاش‌ها، سرما باز هم خسارت می‌زند. در این مواقع مهم است که درست عمل کنیم:
صبر کن تا هوا گرم‌تر شود، بعد نهال را بررسی کن.
اگر شاخه یا پوست تنه سیاه یا نرم شده بود، احتمالاً آسیب دیده است.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
هرس شاخه‌های یخ‌زده:
شاخه‌های خشک را تا جایی که بافت سالم پیدا می‌کنی ببُر تا در بهار رشد جدید داشته باشد.
تغذیه بعد از سرما:
بعد از یخبندان از کودهای تقویتی (مثل اسید آمینه یا کودهای مایع ریزمغذی) استفاده کن تا گیاه بتواند بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم کند.
آبیاری با دقت:
بعد از یخبندان، نباید فوراً آبیاری سنگین انجام شود. بگذار خاک کمی گرم شود، سپس آبیاری سبک انجام بده.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
روش‌های جدید و مدرن برای محافظت از نهال‌ها
در سال‌های اخیر روش‌های نوینی برای محافظت زمستانی ابداع شده‌اند، مثل:
- پوشش‌های نانویی: فیلم‌های خیلی نازک پلاستیکی که دمای گیاه را حفظ می‌کنند.
- حسگرهای هوشمند: دستگاه‌هایی که دمای خاک و هوا را اندازه می‌گیرند و قبل از یخبندان هشدار می‌دهند.
- سیستم‌های اتوماتیک آبیاری ضدیخ: که دقیقاً در زمان مناسب آبیاری را شروع می‌کنند تا جلوی یخ‌زدگی گرفته شود.
- نهال‌های اصلاح‌شده ژنتیکی: برخی مراکز تحقیقاتی در حال تولید نهال‌هایی هستند که به‌طور طبیعی در برابر سرما مقاوم‌ترند.
از نظر اقتصادی چه روشی بهتر است؟
روش‌های محافظت از نهال‌ها هزینه‌های متفاوتی دارند:
روش‌های ارزان و ساده مثل پوشش مالچ، سفیدکاری تنه و بادشکن طبیعی برای باغ‌های کوچک عالی‌اند.
روش‌های متوسط هزینه مثل پوشش پلاستیکی یا آبیاری زمستانی برای بیشتر باغداران قابل انجام است.
روش‌های گران‌تر مثل بخاری‌های باغی، فن گرم‌کن یا سیستم‌های هوشمند معمولاً برای باغ‌های بزرگ صنعتی استفاده می‌شوند.
انتخاب روش بستگی به بودجه، نوع محصول و شدت سرمای منطقه دارد. بهتر است همیشه از روش‌های طبیعی و کم‌هزینه شروع شود تا هم صرفه‌جویی اقتصادی بشود و هم محیط زیست آسیب نبیند.
جمع‌بندی و توصیه‌های نهایی
محافظت از نهال در زمستان یعنی حفظ سرمایه‌ی باغدار برای سال‌های آینده. چون اگر نهال از بین برود، باید چند سال صبر کرد تا نهال جدید به بار بنشیند.چطور نهال‌ها را در زمستان از سرما و یخبندان محافظت کنیم؟ و در زمستان چگونه مانع یخ‌زدن نهال‌ها شویم؟ میپردازیم.
مهم‌ترین نکاتی که باید به خاطر بسپاری:
- نهال مناسب منطقه‌ی خودت را انتخاب کن.
- قبل از زمستان، زمین را مرطوب نگه دار و کود مناسب بده.
- دور طوقه را با مالچ بپوشان.
- تنه را سفید کن و از بادشکن استفاده کن.
- در شب‌های خیلی سرد، از پوشش پلاستیکی یا دود برای گرم نگه داشتن فضا استفاده کن.
- بعد از یخبندان، شاخه‌های آسیب‌دیده را هرس کن و کود تقویتی بده.
با رعایت این موارد، احتمال اینکه نهالت در زمستان سالم بماند بسیار زیاد است. یادمان باشد که پیشگیری همیشه بهتر و ارزان‌تر از درمان است.
کود ۲۰-۲۰-۲۰ برای انواع گیاهان مناسب است؛ مثل گل‌ها و گیاهان آپارتمانی، سبزیجاتی مثل گوجه، خیار و فلفل، درختان میوه و گیاهان باغی مانند انگور، مرکبات و انار.
این کود با داشتن مواد غذایی لازم، به رشد بهتر ریشه و برگ، افزایش گل‌دهی و میوه‌دهی کمک می‌کند و باعث می‌شود گیاه سالم‌تر و محصول باکیفیت‌تری داشته باشد.
از آنجایی که این کود در آب حل می‌شود، می‌توان آن را در گلخانه، باغچه، زمین کشاورزی یا حتی گلدان‌های خانگی استفاده کرد.
کود ۲۰-۲۰-۲۰ یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین کودهای کامل در کشاورزی و باغبانی است.
در سایت «بیا تو کالا» از این کود به‌عنوان یک مکمل تغذیه‌ای متعادل و چندمنظوره یاد شده که می‌تواند نیازهای اصلی گیاه را در تمام مراحل رشد برطرف کند.
ترکیب این کود از سه عنصر مهم تشکیل شده است: نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) که هرکدام به مقدار ۲۰ درصد در آن وجود دارند.
نیتروژن باعث رشد سریع و سبز شدن گیاه می‌شود، فسفر رشد ریشه و گل‌دهی را تقویت می‌کند و پتاسیم مقاومت گیاه را در برابر شرایط سخت افزایش داده و کیفیت محصول را بهتر می‌سازد.
این کود به‌دلیل داشتن تعادل مناسب بین مواد غذایی، در تمام مراحل رشد گیاه قابل استفاده است و اثر آن خیلی سریع دیده می‌شود.
تأثیر تغذیه‌ای آن حدود هشت ماه باقی می‌ماند و برای بهترین نتیجه، پیشنهاد می‌شود یک یا دو بار با فاصله یک هفته، به‌صورت محلول‌پاشی استفاده شود.روش‌های مصرف این کود دو نوع است:
- محلول‌پاشی برگی: ۱ تا ۲ گرم در هر لیتر آب، هر ۱۵ روز یک‌بار.
- آبیاری خاکی: ۲ تا ۳ گرم در هر لیتر آب، به‌صورت ماهیانه.
همچنین دفترچه راهنمای مصرف دقیق، همراه محصول ارائه می‌شود تا مصرف‌کننده بتواند آن را مطابق با نیاز گیاه تنظیم کند.
علاوه بر عناصر اصلی، این کود ممکن است حاوی ریز‌مغذی‌هایی مانند آهن، منگنز، روی و بور نیز باشد که نقش مهمی در سلامت گیاه، رنگ برگ‌ها و جلوگیری از کمبودهای تغذیه‌ای دارند. محصول بی‌بو است و اگر در محیطی خشک و خنک نگهداری شود، تا چند سال ماندگاری دارد.
در مقایسه با کودهایی مثل ۱۰-۱۰-۱۰، کود ۲۰-۲۰-۲۰ مقدار بیشتری مواد غذایی دارد و برای گیاهانی که در مرحله رشد فعال هستند مناسب‌تر است.
با این حال، نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد، چون نیتروژن زیاد می‌تواند به گیاه آسیب بزند.
برای مثال، در مورد گوجه‌فرنگی بهتر است تا زمان گل‌دهی از کود ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده شود و بعد از آن، برای افزایش میوه‌دهی، از کودهایی که پتاسیم بیشتری دارند بهره برد.
کود ۲۰-۲۰-۲۰ در بسته‌های ۱۰۰ گرمی عرضه می‌شود و هدف اصلی آن تأمین کامل مواد مورد نیاز گیاه برای رشد سالم و پربار است. این محصول با توجه به ترکیب متوازن خود، گزینه‌ای مناسب برای استفاده عمومی در کشاورزی و نگهداری از گیاهان زینتی محسوب می‌شود.
برای خرید کود کشاورزی اصل آلمانی سه بیست 20-20-20
با شماره های زیر تماس بگیرید
منابع
- وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. (۱۴۰۱).
راهنمای مدیریت سرمازدگی در باغ‌ها و نهالستان‌ها. انتشارات مؤسسه آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.
➤ راهنمای رسمی دولت درباره روش‌های پیشگیری و مقابله با یخبندان، شامل روش‌های آبیاری، پوشش‌دهی و سفیدکاری.
- صفوی، ح. و بهرامی، م. (۱۳۹۹).
«بررسی اثر مالچ‌های طبیعی در کاهش آسیب سرمایی نهال‌های سیب در مناطق سردسیر.»
مجله علوم باغبانی ایران، ۴۹(۲)، صص ۱۵۵–۱۶۸.
➤ پژوهشی دانشگاهی درباره تأثیر پوشش خاک بر حفاظت ریشه نهال‌ها در زمستان.
- غلامی، س. و کاویانی، ف. (۱۴۰۰).
اصول نگهداری و حفاظت نهال در شرایط اقلیمی سرد. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
➤ کتاب آموزشی ساده و کاربردی درباره مراقبت از نهال‌ها، آبیاری، و روش‌های فیزیکی مقابله با یخبندان.
- باقری، ن. و صادقی، ر. (۱۳۹۸).
«تأثیر تغذیه پتاس و کلسیم بر مقاومت سرمایی نهال‌های انار.»
فصلنامه پژوهش‌های کاربردی در کشاورزی، ۳۲(۱)، صص ۲۳–۳۴.
➤ مقاله‌ای در مورد نقش تغذیه مناسب در افزایش مقاومت نهال‌ها به سرما.
- کمیته اقلیم‌شناسی کشاورزی ایران. (۱۳۹۷).
مدیریت یخبندان‌های دیررس در باغ‌های میوه. انتشارات مرکز ملی اقلیم و خشکسالی.
➤ شامل جدول‌های دمای بحرانی برای انواع نهال‌ها و روش‌های مقابله عملی.